VERSLAG SEMINAR ‘MEER TAAL MEER KANS’  7 APRIL 2010.

Het project ‘Meer taal, meer kans’ is gestart in opdracht van de gemeente Leeuwarden.

Het is een Papiaments-Nederlands taalbevorderingsproject en biedt ondersteuning aan Antilliaanse moeders en hun peuters. Twee taalcoaches, die speciaal hiervoor zijn getraind, stimuleren bij huisbezoeken de deelnemende moeders in het gebruik van specifieke boekjes bij het taalleren door hun kinderen. Ook organiseren de taalcoaches groepsbijeenkomsten waarbij moeders en kinderen elkaar kunnen ontmoeten.

Dit project wordt uitgevoerd door het Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren, onderdeel van de Fryske Akademy te Leeuwarden.

Over dit project werd op 7 april 2010 een seminar in de raadzaal van het Stadhuis gehouden. Zie onderstaand verslag.

Welkom door wethouder drs. Roel Sluiter

Leeuwarden is sinds half mei 2005 een zogenaamde Antillianengemeente geworden. Zo’n 1000 Antillianen staan ingeschreven. Leeuwarden is dus een betrekkelijk jonge Antillianengemeente.  Aansluiting bij de Antillianengemeenten betekende dat wij ons specifiek gingen richten op een doelgroep die we tot die tijd eigenlijk niet kenden. Na het leren kennen van de Antilliaanse cultuur en onderzoek naar oorzaken van problemen, is beleid ontwikkeld waarvan de eerste aanpak repressief van aard was vanwege veel en grote problemen, zoals de drugs-.criminaliteit-problemen. Hierop volgde het casusoverleg voor criminele Antillianen dat sinds 2008 is ingebed in het veiligheidshuis. Dit overleg richt zich nu ook op andere groeperingen dan de Antillianen.

In 2008 is de intensieve gezinscoaching geïntroduceerd specifiek voor Antilliaanse gezinnen/huishoudens. (Radar voert dit uit) Verder is de stichting Antillen Positief opgericht, ook om te laten zien dat Antillianen ook positieve zaken konden organiseren en dat lang niet alle Antillianen crimineel zijn. De stichting heeft zich ontwikkeld tot een maatschappelijk betrokken en vrijwilligersorganisatie die aandacht heeft voor tienermoeders, probleemjongeren; helpt kinderen  met hun huiswerk;heeft verder een signalerende rol voor de gemeente Leeuwarden. Het aantal tienermoeders stijgt en zijn lang niet allemaal in beeld bij de diverse organisaties. Belangrijk is om deze de tienermoeders op te sporen en te begeleiden. Het blijkt dat de problemen al op heel jonge leeftijd ontstaan. Taalproblemen zijn een grote drempel voor een goede school- of werkcarrière. Het spreken van Papiaments en/of Nederlands en de moeder-kind binding speelt hierbij een rol. Aan de Fryske Akademy / Mercator is gevraagd te onderzoeken welke mogelijkheden zij zien om op jonge leeftijd succesvol te interveniëren met tweetaligheid als middel, zodat taalproblemen later kunnen worden voorkomen. De Fryske Akademy/Mercator heeft een prachtig project ontwikkeld. Een project dat in de praktijk wordt getoetst en bijgesteld en wetenschappelijk wordt begeleid. In Leeuwarden zijn we gestart met de pilot in september 2009.

Inleiding door prof.dr. Marion van San, hoogleraar Jeugd en Educatie van Antillianen.

Oratie in september 2009: De aantrekkingskracht van ‘gevaarlijke’ mannen. Kenmerken van Anitilliaanse gezinnen: matrifocaal ( dwz. de moeder is bepalend); meervoudige problematiek ( armoede, huiselijk geweld, schuldenproblematiek, drank, drugs); kinderen van verschillende vaders. Op Curaçao: opvoeding is weinig consequent; weinig aandacht voor kinderen; weinig communiceren   ( niet praten, maar slaan); taalachterstand van moeders en kinderen; mensen uit lagere klassen beheersen zelfs het papiamentu niet goed. Schooluitval Rotterdam: 6,8 % van de Antilliaanse kinderen volgt onderwijs op het SBO.

Van de eerste generatie van Antillianen volgt een aanzienlijk groter deel speciaal (basis)onderwijs dan de tweede generatie; jongens volgen vaker  S(B)O dan meisjes; van Antilliaanse kinderen uit een eenoudergezin volgt een significant groter deel S(B)O dan van kinderen uit tweeoudergezin. Antilliaanse kinderen in Voortgezet Onderwijs: 5 % speciaal onderwijs; 14% praktijkonderwijs. Achtergronden: gebrekkige taalkennis; weinig betrokkenheid van ouders bij school; problemen op gebied van opvoeding. Antilliaanse moeders zijn vaak moeilijk te motiveren. Nodig is een evaluatie van bestuurlijke arrangementen.

Inleiding door Nienke Boomstra MSc, onderzoekster Fryske Akademy. ‘Meer taal, meer kans’. Meertaligheid in opvoeding.

• Wat zijn de effecten van ‘meer taal, meer kans’ op ouders en kinderen? Dit heeft te maken met: interactie moeder-kind; taal(attitude); opvoeding)sattitude).
• Project “Tomke” : voor kinderen tussen 2 – 5 jaar; Friese taal, boekjes, website, handpop, spellen, VVE-materiaal
• Opzet actieplan: training taalcoaches, werving door taalcoaches :peuters van 20-30 maand oud en hun verzorgers; 2 jaar lang, tweewekelijkse huisbezoeken en  tweewekelijkse groepsbijeenkomsten. De taalcoaches zijn jonge Antilliaanse vrouwen met speciaal ontwikkelde training op: taalontwikkeling, meertaligheid, taal en cultuur, didactische vaardigheden.
• Voordelen meertaligheid: Baker ( 2000) geeft aan: communicatie; cultuur; cognitief; karakter; curriculum; geld. Deze voordelen hangen met elkaar samen.
• Meertaligheid in ‘meer taal, meer kans’: belangrijk hierbij zijn: instrument; benadering; aansluiting doelgroep; via taal interactie moeder-kind naar ontwikkeling kind
• Pilot Leeuwarden: in 6 maanden is getest: wervingsmethode, materiaal, taalcoaches, evaluatie hiervan: moeizaam om moeders enthousiast te houden; actievere aanpak; materiaal lijkt aan te sluiten; huisbezoeken werken wel
• Vervolg Leeuwarden: financiering voor de komende 4 maand( tot augustus 2010) van gemeente Leeuwarden; doel: volledige 2 jaren te voldoen; onderzoek naar wenselijkheid en haalbaarheid voortzetting ( inbedding)
• Onderzoeksopzet: nulmeting (interview mbv vragenlijst); tussenmetingen; nameting; follow up, voor welbevinden schoolprestaties

Dialoog tussen Marion van San en Nienke Boomstra

Marion heeft een somber beeld bij wat zij is tegengekomen bij haar onderzoeken terwijl Nienke optimistisch is. Want, hoe ga je de problemen aanpakken? Hoe kun je de groep bereiken? Heb je een beeld van deelnemende gezinnen?

Nienke vindt dat het grootste probleem is om mensen zo ver te krijgen om mee te doen. Het is een project op vrijwillige basis; er bestaat een kans dat je de doelgroep niet mee krijgt. Hier ligt een belangrijke taak voorde taalcoaches. Marion is voorstander van het project; vindt dat ook andere instanties erbij betrokken moeten worden; hebaandacht voor de financiële situatie van gezinnen. Dit is vaak een groot probleem. De insteek voor het project lijkt nu te optimistisch. Nienke: het gaat om een pilot. Er was niets voor jonge Antillianen. Doel pilot: zien of dit aanslaat en inbedden in het bestaande organisaties.

Marion benoemt het belang van het aanbod van scholing en werk aan (jonge)moeders. Immers de trek van de ‘gevaarlijke’ man op deze vrouwen d.m.v. hun extraatjes moet worden voorkomen. Met een grotere inbedding van het project wordt meer bereikt
Nienke: in Leeuwarden is gekozen voor een kleinschalig project.

Discussie met de zaal.
Hoeveel gezinnen waren bij het project Tomke?  Er waren 20 gezinnen die in aanmerking kwamen; 12 zijn gestart; 4 gestopt vanwege  de belasting van 2-wekelijks huisbezoek en/of niet deelnemen aan groepssessies. Waarom er maar 20 gezinnen ? Vanwege het selectiecriterium : kinderen moesten tussen de 20 en 30 maanden oud zijn tijdens de start van het project.

In Leeuwarden wonen zo’n 1000 Antilianen. Nienke benadrukt dat het om een pilot gaat. Daarnaast zijn niet alle Antilliaanse gezinnen probleemgezinnen.

Korte video-impressie taalbevorderingsproject in Leeuwarden

De taalcoach en een moeder geven een korte toelichting. De kinderen zijn enthousiast over de box met Tomke spullen en spellen.
Veel moeders zien het belang van het project. Bij een aantal is de aandacht wat verminderd. Vaak zijn dit moeders met problemen in het gezin. Het is belangrijk om deze moeders te motiveren.

Vraag: wat er gebeurt als je een huisbezoek hebt gehad?
Er is een ‘heen-en-weer’schrift waarin moeders en taalcoach hun aandachtspunten en ervaringen kunnen schrijven. De taalcoach maakt een verslag van het huisbezoek.

Project in Rotterdam: ‘Meer taal, meer kans voor Rotterdam’

Dit project wordt gecoördineerd door Stichting de Meeuw. Stichting de Meeuw staat als organisatie voor kansen. Ondersteuning van kinderen is belangrijk voor de drie leefmilieus: thuis,school en straat. Het project is begonnen met Antilliaanse voorleesmiddag voor peuters en moeders. Contacten via Jeugd Onderwijs en Samenleving: werven van 10-15 moeders met peuters(in Hoogvliet) en werven van jonge Antilliaanse taalcoaches.
In Rotterdam is de aanpak net iets anders dan in Leeuwarden. De uitvoering vindt plaats in deelgemeenten Hoogvliet en IJsselmonde. Er nemen nu 13 moeders deel aan het project. De moeders worden gestimuleerd om hun kinderen deel te laten nemen aan VVE programma’s: 96% van de peuters doet mee.
De moeders zijn enthousiast. In de groepsbijeenkomst worden ervaringen uitgewisseld rond het programma, ook voor het vervolg. De meerwaarde is dat moeders ook zaken rond opvoeding met elkaar bespreken. Taal is het middel om cultuur over te dragen. Naast de Tomke-spullen wordt er geknutseld, krijgen verhalen en liedjes ( met een boodschap) een plek. Zo wordt de Antilliaanse cultuur aan de kinderen meegegeven.
Het is gelukt om deze moeders warm te laten lopen voor het project. Een project begint en eindigt, maar deze moeders hebben nu verwachtingen. Het is van groot belang om dit project te continueren. Allereerst door draagvlak te krijgen voor dit project.

Afsluiting

Nienke onthult de website (TOMKE) van het project “Meer taal, meer kans” . De website is in twee talen te benaderen. Kijk voor meer informatie op www.bondiatomke.nl De heer Sluiter benadrukt dat het van belang is om in de toekomst geld vrij te maken om het project te continueren. De  heer Sluiter treedt af als wethouder maar zal deze taak meegeven aan de nieuwe wethouder.

Sietske Koops